(polski tekst niżej)

Busfahrt und Wanderung

Entlang der Reichsautobahntrasse
und zu vergessenen Lagern der NS-Zwangsarbeit
im ehemaligen Ostbrandenburg und heutigen Westpolen
von Frankfurt/O Richtung Poznań/Posen

Ein Studienausflug am 29. November 2009


Seit einigen Jahren ist die Autobahn Frankfurt/Oder– Posen wieder in Planung – auf einer alten Trasse aus den 40er Jahren. Sie soll spätestens zur Fußball-EM 2012 fertiggestellt sein. Voraussichtlich werden die historischen Hinterlassenschaften in Form von Bauruinen und Landschaftsveränderungen einer seit 1937 geplanten und 1941 begonnenen Reichsautobahn im nächsten Frühjahr für immer verschwunden sein.

Reichsautobahnen waren keine harmlosen Infrastrukturprojekte. Sie dienten auch einer Eindeutschung oder Germanisierung von Regionen und Landschaften. Bei Projekten im deutsch-polnischen Grenzland, die weiter in das besetzte Polen führten, war das besonders brisant.

Durchgeführt wurden die Arbeiten von Zwangsarbeitern, zu einem großen Teil Juden aus dem Ghetto Łódź/Lodsch. Entlang der Trasse von Frankfurt über Łagów/Lagow  und Świebodzin/Schwiebus Richtung Posen, entstanden im ehemaligen Ostbrandenburg in regelmäßigen Abständen von einigen Kilometern Gefangenenlager für ca. zehntausend zum Bau eingesetzte Zwangsarbeiter.

Im Laufe eines Jahres und zweier Winter wurden enorme Erdarbeiten ausgeführt und Brückenbauwerke errichtet. 1942 wurde der Bau unvollendet abgebrochen. Belegt sind die rücksichtslose Ausbeutung der gefangenen Arbeiter und die hohe Sterblichkeit in diesen Reichsautobahnlagern. Nach Abbruch der Arbeiten wurden die Lager zum Teil weiterbetrieben, unter anderem für die ersten sowjetischen Kriegsgefangenen auf dem Gebiet des „Altreichs“ oder als "Arbeitserziehungslager".

Wir besichtigen Bauruinen von Autobahnbrücken, die vor 68 Jahren planierte Trasse, Landschaftsveränderungen und Orte von vergessenen Zwangsarbeiterlagern. Dazu werden die Hintergründe dieses weitgehend unbekannten Baus erläutert.

Unser Ausflug startet um 9.30 Uhr am Bahnhof Frankfurt/Oder und führt über verschiedene Stationen zwischen Frankfurt, Rzepin/Reppen, Torzym/Sternberg und Łagów/Lagow. Insgesamt sind 12 Kilometer Spaziergänge und Wanderungen, zum Teil über Stock und Stein geplant. Jeder einzelne Wanderabschnitt kann aber auch per Reisebus zur nächsten Station übersprungen werden.

Der Studienausflug endet ca. 19.00 in Słubice an der Grenzbrücke nach Frankfurt. Zum Bahnhof verkehrt eine Straßenbahn.

Der Teilnahmebeitrag beträgt inklusive Mittagessen (ohne Getränke) 25 Euro.


Voranmeldung bis zum 26.11.2009 erbeten. Weitere Informationen erhalten Sie bei uns:

HeimatReise
Ziegelstr. 28
15230 Frankfurt an der Oder
Telefon: 0335-280 23 58
Fax: 0335 86 96 440
Mail: info@heimatreise.eu



Wycieczka autobusowa i wędrówka

Wzdłuż trasy autostrady z okresu Trzeciej Rzeszy (Reichsautobahn)
w byłej Wschodniej Brandenburgii i w obecnej Polsce Zachodniej
z Frankfurtu nad Odrą w kierunku Poznania

Wycieczka krajoznawcza 29 listopada 2009


Od kilku lat znowu planowana jest budowa autostrady Frankfurt nad Odrą – Poznań, mająca przebiegać tą trasą, co autostrada zaprojektowana w latach trzydziestych XX wieku. Ma ona powstać najpóźniej do rozpoczęcia Euro 2012. Jeszcze w tym roku ma się rozpocząć przebudowa historycznych pozostałości, ruin i śladów po dawnej autostradzie, której planowanie rozpoczęto w 1937, a budowę – w 1941 roku.

Prace przy tamtej autostradzie wykonywali głównie robotnicy przymusowi, w dużej części Żydzi z łódzkiego getta. Wzdłuż zaplanowanej trasy, od Frankfurtu nad Odrą, przez Łagów i Świebodzin w kierunku Poznania, powstały w byłej Wschodniej Brandenburgii co kilka kilometrów obozy dla w sumie ok. dziesięciu tysięcy robotników zmuszonych do pracy przy budowie. W ciągu jednego roku i dwóch zim wykonano zakrojone na ogromną skalę prace związane z budową mostów i roboty ziemne. Budowę przerwano jednak już w 1942 roku.

Autostrady w Trzeciej Rzeszy nie były zwykłymi projektami infrastrukturalnymi, wykorzystywano je bowiem do prowadzenia polityki zniemczenia lub germanizacji regionów i krajobrazu. Było to szczególnie wyraźne na pograniczu polsko-niemieckim i na terenach okupowanej Polski. Tak jak to było w przypadku słynnej „berlinki” w kierunku Królewca oraz autostrady przebiegającej przez Śląsk, także i tę budowę rozpoczęto dopiero w okresie wojny. W trakcie budowy wykorzystywano pracę robotników przymusowych w sposób, który upowszechnił się w okresie „wojny totalnej” od 1943 roku na terenie całej Rzeszy. Nie ma wątpliwości, że w obozach pracy, powstałych w związku z budową autostrady, robotnicy byli niewolniczo wykorzystywani i że śmiertelność wśród nich była bardzo wysoka. Po przerwaniu prac obozy służyły dalej, m.in. jako obozy dla pierwszych jeńców radzieckich na terenie Rzeszy Niemieckiej w granicach z okresu międzywojennego.

W trakcie wycieczki poznamy przebieg autostrady, obejrzymy ruiny mostów mających łączyć jej poszczególne odcinki i zmiany w krajobrazie, odwiedzimy miejsca zapomnianych obozów pracy oraz poznamy tło tej w dużym stopniu nieznanej budowy.

Wycieczka rozpoczyna się o godzinie 9.30 przed dworcem kolejowym we Frankfurcie nad Odrą i zatrzymuje się w rożnych miejscach między Frankfurtem, Rzepinem, Torzymiem i Łagowem. Łącznie przewidzianych jest 12 kilometrów spaceru i wędrówki, częściowo po dość trudnym terenie. Każdy odcinek trasy pieszej można jednak pokonać także autobusem.

Wycieczka krajoznawcza kończy się w Słubicach przy moście granicznym ok. godziny 19:00. Do dworca we Frankfurcie można dojechać tramwajem.

Opłata dla uczestników wynosi 80 PLN. W cenie zawarty jest obiad.

Prosimy o zgłoszenia do 26 listopada 2009. Dalsze informacje otrzymają Państwo w:

HeimatReise
Ziegelstr. 28
15230 Frankfurt nad Odrą
Telefon: 0335-280 23 58
Fax: 0335 86 96 440
Mail: Info@heimatreise.eu